બોમ્બે હાઈકોર્ટે શુક્રવારે મહત્વનો નિર્ણય આપતાં આઈટી એમેન્ડમેન્ટ રૂલ્સ 2023ને ફગાવી દીધો હતો. આ કેસ જાન્યુઆરીમાં ડિવિઝન બેંચ દ્વારા વિભાજિત ચુકાદામાં આપવામાં આવ્યો હતો, ત્યારબાદ હાઈકોર્ટના મુખ્ય ન્યાયાધીશે ટાઈ-બ્રેકર જજની નિમણૂક કરી હતી. તેણે હવે આ અંગે પોતાનો અંતિમ અભિપ્રાય વ્યક્ત કરીને તેને ગેરબંધારણીય ગણાવીને સુધારાને રદ કરવાનો ચુકાદો આપ્યો છે.
બોમ્બે હાઈકોર્ટે શુક્રવારે સુધારેલા ઈન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી (આઈટી) નિયમોને ગેરબંધારણીય ગણાવ્યા અને તેને રદ્દ કરી દિધો હતો. આ સુધારામાં સોશિયલ મીડિયા પર સરકાર વિરુદ્ધ નકલી અને ખોટા કન્ટેન્ટને ઓળખવા માંગ કરવામાં આવી હતી.
જાન્યુઆરીની શરૂઆતમાં, સુધારેલા આઇટી નિયમોને પડકારતી અરજીઓ પર ડિવિઝન બેન્ચ દ્વારા વિભાજિત ચુકાદો આપવામાં આવ્યો હતો, ત્યારબાદ આ કેસને ટાઇ-બ્રેકર જજ તરીકે જસ્ટિસ એ એસ ચંદુરકરને સોંપવામાં આવ્યો હતો. જસ્ટિસ ચંદુરકરે શુક્રવારે કહ્યું કે નિયમો બંધારણીય જોગવાઈઓનું ઉલ્લંઘન કરે છે.
ન્યાયાધીશે કહ્યું, ‘મેં કેસની વિગતવાર વિચારણા કરી છે. અસ્પષ્ટ નિયમો ભારતના બંધારણની કલમ 14 (સમાનતાનો અધિકાર), 19 (ભાષણ અને અભિવ્યક્તિની સ્વતંત્રતા) અને 19 (1) (જી) (સ્વતંત્રતા અને વ્યવસાયનો અધિકાર) નું ઉલ્લંઘન કરે છે. તેમણે કહ્યું કે નિયમોમાં નકલી, ખોટા અને ભ્રામક શબ્દો કોઈપણ વ્યાખ્યાની ગેરહાજરીમાં અસ્પષ્ટ છે અને તેથી ખોટા છે.
આ નિર્ણય સાથે હાઈકોર્ટે સ્ટેન્ડ-અપ કોમેડિયન કુણાલ કામરા અને અન્ય લોકો દ્વારા નવા નિયમોને પડકારતી અરજીઓને મંજૂરી આપી હતી. જેમાં સરકાર વિશે નકલી અથવા ખોટા કન્ટેન્ટને ઓળખવા માટે ફેક્ટ ચેકિંગ યુનિટ (FCU)ની સ્થાપના કરવાની જોગવાઈ પણ સામેલ છે.
જાન્યુઆરીમાં વિભાજિત ચુકાદો આપવામાં આવ્યો હતો
જાન્યુઆરીની શરૂઆતમાં ન્યાયમૂર્તિ ગૌતમ પટેલ અને નીલા ગોખલેની ડિવિઝન બેન્ચે વિભાજિત ચુકાદો આપ્યા પછી આઇટી નિયમો વિરુદ્ધની અરજીઓ જસ્ટિસ ચંદુરકરને મોકલવામાં આવી હતી. જસ્ટિસ પટેલે નિયમોને ફગાવી દીધા હતા, જ્યારે જસ્ટિસ ગોખલેએ તેમને સમર્થન આપ્યું હતું. જસ્ટિસ પટેલે કહ્યું હતું કે નિયમો સેન્સરશિપ સમાન છે, પરંતુ જસ્ટિસ ગોખલેએ કહ્યું હતું કે તેઓની દલીલ મુજબ ભાષણની સ્વતંત્રતા પર કોઈ અસર થતી નથી.
જસ્ટિસ ચંદુરકરે શુક્રવારે કહ્યું કે તેઓ જસ્ટિસ પટેલ (હવે નિવૃત્ત) દ્વારા આપવામાં આવેલા અભિપ્રાય સાથે સંમત છે. તમને જણાવી દઈએ કે 6 એપ્રિલ 2023 ના રોજ કેન્દ્ર સરકારે ઇન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી (મધ્યસ્થી માર્ગદર્શિકા અને ડિજિટલ મીડિયા એથિક્સ કોડ) નિયમો 2021 માં સુધારા લાગુ કર્યા હતા. જેમાં FCU ને નકલી, ખોટા અથવા ભ્રામક ઓનલાઈન સામગ્રીને ફ્લેગ કરવાની સત્તા આપવામાં આવી છે. સરકાર માટે જોગવાઈનો સમાવેશ થાય છે.
